Wandelkoning

Ken uw klassieken: de winnende wandelkoning!

Door Leon ter Beek

Ik zal niet de enige zijn binnen onze schaakvereniging zijn die zich in verloren uurtjes aan vluggertjes op het internet waagt. Wat mij betreft is dit niet meer dan een — weliswaar akelig verslavend — tijdverdrijf, en ik analyseer deze potjes dan achteraf ook vrijwel nooit. Eigenlijk is dat natuurlijk zonde, want juist vluggertjes lenen zich goed om bijvoorbeeld ervaring op te doen in bepaalde openingsvarianten. Maar het is meestal te veel moeite om een partijtje te analyseren: de adrenaline verlangt alweer naar het volgende potje.

Laatst speelde ik weer zo’n vluggertje. De zetten laat ik hieronder volgen. De bedenktijd was 3 minuten met 2 seconden increment per zet.

 [Event "Online blitz 3 min + 2 sec"] [Site "LiChess"] [Date "03.01.2023"] [White "Leon ter Beek"] [Black "Anonymous"] [Result "1-0"] 1. d4 d5 2. c4 {[%clk 0:00:00]} c6 {[%clk 0:00:00]} 3. Nf3 {[%clk 0:00:00]} Bf5 {[%clk 0:00:00]} 4. Qb3 {[%clk 0:00:00]} b6 {Beter is[%clk 0:00:00]} (4... Qb6) 5. Bf4 {Hier levert cxd5 groot voordeel op:[%clk 0:00:00]} (5. cxd5 Qxd5 {Zwart kan niet met de pion terugslaan:} (5... cxd5 6. e4 $1 {en wit staat veel beter dan het lijkt. Een voorbeeldvariant van de computer:} Bd7 7. Ne5 Nc6 8. Nxd7 Qxd7 9. Bb5 e6 10. exd5 exd5 11. Nc3 a6 12. Bxc6 Qxc6 13. O-O Nf6 14. Re1+ Be7 15. Bg5 Rd8 16. Rac1 Qd7 17. Bxf6 gxf6 18. Qxb6 {en wit staat gewonnen.}) 6. Qxd5 cxd5 7. Nc3 Nf6 8. Nb5 Na6 9. Ne5) 5... e6 {[%clk 0:00:00]} 6. Nbd2 {[%clk 0:00:00]} Nf6 {[%clk 0:00:00]} 7. e3 {[%clk 0:00:00]} a6 {Een slechte zet. Beter is[%clk 0:00:00]} (7... Bd6 {met gelijk spel.}) 8. Bd3 {Verzuimt te profiteren middels[%clk 0:00:00]} (8. cxd5 exd5 9. Rc1 c5 10. dxc5 Bxc5 11. Bd3 {met een mooie stelling.}) 8... Bxd3 {[%clk 0:00:00]} 9. Qxd3 {[%clk 0:00:00]} Bd6 {[%clk 0:00:00]} 10. Bxd6 {[%clk 0:00:00]} Qxd6 {[%clk 0:00:00]} 11. O-O {[%clk 0:00:00]} O-O {[%clk 0:00:00]} 12. Ne5 {[%clk 0:00:00]} Nbd7 {[%clk 0:00:00]} 13. f4 {[%clk 0:00:00]} Qc7 {[%clk 0:00:00]} 14. Ndf3 {[%clk 0:00:00]} Nxe5 {[%clk 0:00:00]} 15. Nxe5 {[%clk 0:00:00]} Nd7 {Actiever en beter is het voor de hand liggende[%clk 0:00:00]} (15... Ne4 {waarna zwart volgens de computer zelfs een klein plusje heeft.}) 16. cxd5 {[%clk 0:00:00]} Nxe5 {[%clk 0:00:00]} 17. fxe5 {[%clk 0:00:00]} cxd5 {[%clk 0:00:00]} 18. Rac1 {[%clk 0:00:00]} Qd7 {[%clk 0:00:00]} 19. Rc2 {[%clk 0:00:00]} Rfc8 {[%clk 0:00:00]} 20. Rfc1 {[%clk 0:00:00]} Rxc2 {[%clk 0:00:00]} 21. Rxc2 {[%clk 0:00:00]} b5 {[%clk 0:00:00]} 22. Rc5 {[%clk 0:00:00]} Rc8 {Hier levert Dd8 een stelling op die helemaal gelijk staat.[%clk 0:00:00]} (22... Qd8) 23. Qc3 {[%clk 0:00:00]} Rxc5 {Beter is[%clk 0:00:00]} (23... Rf8 {met licht voordeel voor wit.}) 24. Qxc5 {Dit levert niet meer op dan gelijk spel. Met de pion slaan daarentegen had zwart voor een moeilijke taak gesteld. Wit heeft dan niet alleen een vrijpion maar kan ook met zijn dame de zwarte koning en pionnen aanvallen. Ik zal geen computervarianten geven, maar wit heeft dan duidelijk voordeel.[%clk 0:00:00]} Qb7 {[%clk 0:00:00]} 25. b4 {[%clk 0:00:00]} g6 {[%clk 0:00:00]} 26. Kf2 {[%clk 0:00:00]} h5 {[%clk 0:00:00]} 27. h4 {[%clk 0:00:00]} Kg7 {[%clk 0:00:00]} 28. Kf3 {Je moet toch iets. Kan de koning iets uitrichten?[%clk 0:00:00]} Kh6 $4 {Zwart heeft niet te vrezen en kan 'passen' met[%clk 0:00:00]} (28... Qd7 {Wit komt er dan niet doorheen.}) 29. Qf8+ {[%clk 0:00:00]} Kh7 {[%clk 0:00:00]} 30. Kf4 {Zo blijkt de vorige zet 28. Kf3 bijzonder nuttig te zijn geweest![%clk 0:00:00]} Qc7 {[%clk 0:00:00]} 31. Kg5 {Hier gaf zwart op. Hij staat machteloos tegen de oprukkende witte koning. Een mogelijk vervolg is[%clk 0:00:00]} f5 {[%clk 0:00:00]} 32. Kf6 {[%clk 0:00:00]} Qa7 {[%clk 0:00:00]} 33. Qf7+ {[%clk 0:00:00]} Qxf7+ {[%clk 0:00:00]} 34. Kxf7 {en wit wint. 1-0[%clk 0:00:00]} * 

Bij mijn 28e zet werd ik (waarschijnlijk onbewust, want het was maar een vluggertje) mede geïnspireerd door een bekend voorbeeld uit de toernooipraktijk. Het betreft de partij uit het Interpolistoernooi van Tilburg 1991, waarin Nigel Short met een vergelijkbare koningsmars Jan Timman naar huis speelde.Ik geef de zetten van deze partij zonder commentaar, tot aan de 31e zet.

   [Event "15e Interpolis Schaaktoernooi 1991"] [Site "Tilburg"] [Date "21.10.1991"] [Round "ronde 4"] [White "Nigel Short (2660)"] [Black "Jan Timman (2630)"] [Result "1-0"]   1. e4 Nf6 2. e5 {[%clk 0:00:00]} Nd5 {[%clk 0:00:00]} 3. d4 {[%clk 0:00:00]} d6 {[%clk 0:00:00]} 4. Nf3 {[%clk 0:00:00]} g6 {[%clk 0:00:00]} 5. Bc4 {[%clk 0:00:00]} Nb6 {[%clk 0:00:00]} 6. Bb3 {[%clk 0:00:00]} Bg7 {[%clk 0:00:00]} 7. Qe2 {[%clk 0:00:00]} Nc6 {[%clk 0:00:00]} 8. O-O {[%clk 0:00:00]} O-O {[%clk 0:00:00]} 9. h3 {[%clk 0:00:00]} a5 {[%clk 0:00:00]} 10. a4 {[%clk 0:00:00]} dxe5 {[%clk 0:00:00]} 11. dxe5 {[%clk 0:00:00]} Nd4 {[%clk 0:00:00]} 12. Nxd4 {[%clk 0:00:00]} Qxd4 {[%clk 0:00:00]} 13. Re1 {[%clk 0:00:00]} e6 {[%clk 0:00:00]} 14. Nd2 {[%clk 0:00:00]} Nd5 {[%clk 0:00:00]} 15. Nf3 {[%clk 0:00:00]} Qc5 {[%clk 0:00:00]} 16. Qe4 {[%clk 0:00:00]} Qb4 {[%clk 0:00:00]} 17. Bc4 {[%clk 0:00:00]} Nb6 {[%clk 0:00:00]} 18. b3 {[%clk 0:00:00]} Nxc4 {[%clk 0:00:00]} 19. bxc4 {[%clk 0:00:00]} Re8 {[%clk 0:00:00]} 20. Rd1 {[%clk 0:00:00]} Qc5 {[%clk 0:00:00]} 21. Qh4 {[%clk 0:00:00]} b6 {[%clk 0:00:00]} 22. Be3 {[%clk 0:00:00]} Qc6 {[%clk 0:00:00]} 23. Bh6 {[%clk 0:00:00]} Bh8 {[%clk 0:00:00]} 24. Rd8 {[%clk 0:00:00]} Bb7 {[%clk 0:00:00]} 25. Rad1 {[%clk 0:00:00]} Bg7 {[%clk 0:00:00]} 26. R8d7 {[%clk 0:00:00]} Rf8 {[%clk 0:00:00]} 27. Bxg7 {[%clk 0:00:00]} Kxg7 {[%clk 0:00:00]} 28. R1d4 {[%clk 0:00:00]} Rae8 {[%clk 0:00:00]} 29. Qf6+ {[%clk 0:00:00]} Kg8 {[%clk 0:00:00]} 30. h4 {[%clk 0:00:00]} h5 {[%clk 0:00:00]} 31. Kh2 {Dit is de stelling die vergelijkbaar is met de stelling na mijn zet 28. Kf3! Het idee is hetzelfde: een winnende koningsmars om de vijandelijke koning met de dame mat te zetten.[%clk 0:00:00]} Rc8 {[%clk 0:00:00]} 32. Kg3 {[%clk 0:00:00]} Rce8 {[%clk 0:00:00]} 33. Kf4 {[%clk 0:00:00]} Bc8 {[%clk 0:00:00]} 34. Kg5 {Hier gaf Timman op: om het mat na 35. Kh6 te verhinderen moet hij spelen[%clk 0:00:00]} Kh7 {Maar dan beslist[%clk 0:00:00]} 35. Qxg6+ {[%clk 0:00:00]} Kh8 {[%clk 0:00:00]} 36. Qh6+ {[%clk 0:00:00]} Kg8 {[%clk 0:00:00]} 37. Kxh5 {[%clk 0:00:00]} Bxd7 {[%clk 0:00:00]} 38. Rg4# {[%clk 0:00:00]}  *   

Een verbluffende gelijkenis, nietwaar? In beide partijen loopt de witte koning via de koningsvleugel naar de zwarte koning, in beide partijen staat de zwarte dame buitenspel op de damevleugel, en ook de pionnenstructuur op de koningsvleugel is dezelfde. Zelfs de laatste zet van de partij is dezelfde: Kf4-g5.

Ik denk niet dat ik op het idee van de koningswandeling zou zijn gekomen als ik de partij van Short niet had gekend. ’Patroonherkenning’ heet dat in de leerboeken. Voorbeelden uit het verleden blijven een inspiratiebron. Ken uw klassieken!