Dubbel bewustzijn

11-4-2022: Tjeu-Johan, zet 27. Stockfish geeft de zet Pxf7 aan met 5.3 voordeel voor wit. Tjeu zag hem niet. Wat zal dan zet 28 moeten zijn?

Maandag 11-4-2022: Om met schaken te winnen, heb je een stevig profaan bewustzijn nodig. Dat wijst je immers vanaf je prilste jeugd de weg naar overleving op straat, school, werk en ook bij schaken. Dat bewustzijn zit ingeklemd tussen hel en hemel van teleurstelling bij verlies en blijdschap bij succes. Hoe sterker je op drift slaat door je profane bewustzijn, hoe heftiger je emoties zullen zijn.
In mijn partij tegen Johan Knuvers viel ik ook van zonneschijn in de regen, bijvoorbeeld bij de 27e en bij de 31e zet, allemaal het gevolg van de wil om te winnen en de angst om te verliezen. Ik zag bij zet 27 wel dat ik sterk stond en daar genoot ik van maar ik kon de goede voortzetting niet vinden. Vier sterke zetten van Johan later, en zwakke van mij, was de stelling totaal veranderd. Johan stond op het punt een pion voor te komen en bovendien viel mijn vlag. Overigens zag ik later dat Stockfish toch nog met 0.0 voor wit een kans zag op remise. Zo word je emotioneel geraakt, als je je laat leiden (en lijden) door je profane bewustzijn.

11-4-2022: Tjeu-Johan: Eindstand (zet 31) Staat zwart op winst? Stockfish geeft remise aan.

Gelukkig heeft het schaakspel meer te bieden dan deze loterij van wisselende emoties. Daar zorgt het zogenaamde open bewustzijn voor, dat regulerend, relativerend en verruimend werkt. Het verandert een op scherp afgestelde tegenstander in een gelijkgezinde medespeler, die jou alleen maar uitdaagt, om je krachten te beproeven in een spel, dat allerlei verrassende wendingen kent. Dat heb ik tegen Johan eveneens ervaren: de voldoening om meestal naar behoren te kunnen reageren op zijn invallen en daar een uren durend spel van te maken.
Schakers met een actief open bewustzijn zie je zelden emotioneel reageren. In onze vereniging zijn er genoeg te vinden, denk ik. Ik roep daarbij het duimpje van Ton Snoeren in herinnering, dat te kennen gaf, dat Ton op dat moment meer oog had voor spelplezier en schaaksfeer dan voor de weg naar de overwinning op het schaakbord. Met stille bewondering hoorde ik vertellen, dat Mark Smits zijn nederlaag tegen Pieter Roos onweerstaanbaar op hem af zag komen rollen maar dat hij Pieter de combinatie tot en met de matzet liet uitvoeren in plaats van voortijdig op te geven. Zoiets doe je alleen maar als je niet enkel oog hebt voor de weg naar jouw eigen ondergang maar ook voor die naar de zegepraal van je ’tegenstander’ en voor diens grote schaakgenoegen.
Hiep, hiep hoera dus voor het dubbele bewustzijn, dat als open bewustzijn zorgt voor je rust, harmonie en empathie en als profaan bewustzijn jou daadkracht, scherpte en passie biedt.