Duimpje

28-3-2022: Het duimpje van Ton Snoeren. Wat wil dat duimpje? (Foto David Bruggeman)

Maandag 28-3-2022: Van de foto’s van David Bruggeman is het duimpje van Ton Snoeren het opvallendste detail, denk ik. De meeste schakers, zoals Peter Zijderveld, Paul Willemen, Cees van Zelst en Leon ter Beek, lijken met hun gedachten intensief rond te dwalen over het schaakbord, centrum van hun wereld, en hebben nauwelijks oog voor fotografen en andere toeschouwers.
Ton daarentegen is één en al oog voor de fotograaf. Zijn hele fysionomie is uitnodigend en straalt plezier in contact uit. Maar wat heeft dat duimpje van hem te betekenen? Mooie, moeilijke vraag. Is het een speels of een resultaatgericht duimpje? Ik houd het op het eerste: het gebaartje fluistert me in, dat schaken het heerlijkste spelletje onder de zon is, of je daarbij nou verliest, remise speelt of wint. Mooi gezegd van dat duimpje.
Voor de professionele schaker is dit speelse gedrag een gruwel. Die wil niets van welke gezichtsexpressie ook weten. Hoofdschudden, blozen, tandenknarsen, glimlachen, lippen samenknijpen, wenkbrauwen fronsen, het zijn stuk voor stuk zonden tegen wenselijk schaakgedrag. Een goede schaker beschikt over een pokerface en vertoont geen enkele expressie. Vandaar dat Nakamura laatst in een partij tegen Carlsen een grote zonnebril droeg want Carlsen ziet alles. Schaken is immers winnen.
Voor Ton en veel andere schakers is schaken waarschijnlijk op de eerste plaats spelen, creatief speels bezig zijn. Leve de spelende mens, de homo ludens.
Het begrip ‘homo ludens’ werd een belangrijk uithangbord voor de Provobeweging, die in 1965 door Roel van Duijn werd opgericht. Het mag dan ook geen wonder heten, dat hij een fervent, creatief schaker is. Toen hij in 1966 gevangen werd gezet, hield hij zich de eerste dagen staande met het blind analyseren van allerlei openingen. Na zijn gevangenschap ging hij zich meer bezig houden met maatschappelijke hervormingen en bestrijding van autoritaire omgangsvormen dan met schaken. Toch heeft hij niet alleen naam gemaakt in de Amsterdamse gemeentepolitiek, o.a. als wethouder, maar ook in de schaakwereld. Hij is zelfs de bedenker van een gambiet in de Siciliaanse opening, dat dan ook het Roel van Duijngambiet heet. Voor hem was het spelen van een gambiet een uitdagende manier om het schaken creatief te beoefenen, homo ludens, ook in het schaakspel.

Het Roel van Duijngambiet: e4 – c5,  2. a3 – e6, 3. b4 – c x b4,  4. a x b4 – L x b4, 5. c3 – L e7,  6. d4 Wit beheerst het centrum.

Tegenwoordig houdt Roel van Duijn zich met behulp van een speciale website o.a. bezig met het verlenen van hulp aan mensen met liefdesverdriet (tegen betaling). Als je een gebroken hart oploopt in je schaakspel, kan hij jou dus misschien de liefde voor het schaakspel terug geven.
Duimpje op voor Roel van Duijn.

28-3-2022: Gezichtsexpressie: de vorsende blik van Cees en de peinzende beschouwing van Leon. (Foto David Bruggeman)