De 7e secondant van Karpov

Door: Tom Fürstenberg

Team-Karpov met Tom helemaal links op de foto!

Gedurende tientallen jaren verzamelde ik, evenals Anatoly Karpov, postzegels met schaakmotieven. In die tijd was het niet mogelijk de zegels welke wij via een abonnement ontvingen rechtstreeks naar de Sovjet Unie te sturen, dus kwamen we overeen dat deze naar mijn adres in België verzonden zouden worden. Regelmatig kwam Anatoly dan bij ons langs en maakte hij van de gelegenheid gebruik om een paar dagen uit te rusten. Ik had in de kelder een snookertafel staan en daar hebben we vele uurtjes doorgebracht.

Een keer vergiste ik mij en vroeg of hij zin had in een partijtje schaak i.p.v. snooker. Ik verbeterde mijzelf onmiddellijk maar het was te laat; het werd schaak! Zo hebben we ook vele vluggertjes gespeeld. Op een gegeven moment toen ik al met zwart een stuk achter stond zag ik ineens eeuwig schaak: Dh4-e1-h4-e1-h4 en dat was het enige halve punt dat ik tegen Karpov behaalde!

Als voorbereiding op zijn match met Kasparov in 1990 stelde ik voor een computer aan zijn team toe te voegen.

Karpov – Yusupov Linares 1989 zet 16. Pb5

Alvorens akkoord te gaan wilde hij wel eens weten of mij computer Fidelity Elite Avant Garde 68020 zijn zet Pb5 in zijn partij tegen Yusupov te Linares 1989 zou vinden. De computer vond hem binnen enkele minuten, waarschijnlijk sneller dan hij achter het bord had gedaan. Hij was onmiddellijk akkoord en zo kwam het dat ik in New York belandde met de Fidelity Elite Avant Garde 68040. Het betrof een prototype waarvoor Fidelity van Motorola speciaal voor dit doel de nieuwste nog niet commercieel verkrijgbare processor kon gebruiken. Ook het Pentagon wilde die processor, maar eenmaal uitgelegd waarvoor hij gebruikt zou worden kreeg Fidelity voorrang! De geschatte speelsterkte lag boven de 2300.

In een huis in de 63^ste straat hartje Manhattan streek het Karpov-team neer. Het bestond uit totaal 14 personen waaronder grootmeesters  Portisch, Henley, Zaitsev, Podgaets, Kharitonov, Kuzmin en inclusief Nataly Karpov en ondergetekende (helemaal links op de foto). De grootmeesters stonden nogal sceptisch tegenover het gebruik van een computer, maar hun houding veranderde toen de Elite vond dat Karpov in de eerste partij met b3 ipv. Db3 een mogelijke winst had laten liggen. En helemaal toen bleek dat in de 4^de partij 39. … b4 veel beter zou zijn geweest dan … Df7 dat tot remise leidde en in de 8^ste partij 53. … Df2 en 54. … Tg8 zonder meer gewonnen zou hebben. 

Ik kreeg als taak stellingen op te zetten en berichten wat daar uitkwam. In een bepaalde stelling in het Spaans was Lb5 terug naar b7 unaniem inclusief de computer de beste zet. Tijdens de partij kwam inderdaad deze stelling op het bord en wij keken elkaar aan toen Karpov begon na te denken. Uiteindelijk trok hij in plaats daarvan de loper terug naar f7. Na afloop verklaarde hij dat geconcentreerd tijdens de partij hij veel meer zag dan tijdens huisanalyses.

Op een vrije dag belde ik grootmeester Reuben Fine en ik mocht langskomen voor de gevraagde handtekening. Leuk was dat hij behoorlijk Nederlands sprak! Ik was op tijd want hij overleed in 1993.

De match verhuisde halverwege naar Lyon. Aangezien ik door zakelijke beslommeringen wat later naar Lyon zou komen ging GM Ron Henley aldaar de computer bedienen.

Kasparov-Karpov na 21. Dc4 ( Lyon 8-12-1990 18e partij 1-0)

In de 18^de partij had het team een nieuwtje voorbereid 13. … Pb6. Karpov was tamelijk zeker van zijn zaak gezien het tempo waarmee hij de eerste 20 zetten op het bord bracht. Thuis volgde ik de partij op de voet en na wit’s 21. Dc4! begon Karpov lang na te denken. Het was toen voor mij duidelijk dat het team deze zet had overzien en dat ze de computer niet had gebruikt want thuis vond de mijne ook redelijk snel Dc4. Het is de weerlegging van zwart’s hele opzet. Toen ik Karpov na de partij opbelde en hem dat vertelde vroeg hij mij onmiddellijk naar Lyon te komen, maar het was te laat. De opgelopen achterstand liep hij niet meer in.

Andor Lilienthal (1911-2010)

Een bijzonder bijkomstigheid was dat ik in Lyon schaaklegende grootmeester Andor Lilienthal (1911-2010) de hand kon drukken een een praatje met hem mocht maken.